Je hebt het vast wel eens ergens gelezen of gehoord. Een groot bierconcern neemt een ander bierconcern of bierbrouwerij over. De wereldmarkt in bier wordt tot op heden van vandaag beheerst door grote industriële brouwerijen, maar het aantal ambachtelijke brouwerijen in bier neemt juist alleen maar weer toe. Vroeger was het juist andersom. Het begon allemaal bij ambacht.
Geschiedenis van de ambacht
De zeer oude geschiedenis van bier begon vele millennia geleden op de vlakten van het oude Mesopotamië. Dit gebied vormt tegenwoordig het kerngebied tussen Irak en het noordoosten van het huidige Syrië. In geschiedkundige werken worden in Mesopotamië vaak Assyrië in het noorden en Babylonië in het zuiden onderscheiden.
Rondtrekkende jagers in bovenstaand gebied verzamelden een oeroude graansoort waarmee ze vermoedelijk een vroege vorm van bier brouwden. Dit begon allemaal ongeveer 7000 jaar v. Chr.
Abt. Adaladus van het benedictijnerklooster uit het Franse Corbie, beschreef in het jaar 822 n. Chr. in zijn schriften richtlijnen omtrent het verzamelen van hopbellen. De hopbellen worden namelijk gebruikt voor het brouwen van ja wel, bier!
En zo begon de eerste stap naar de ambacht van het bier brouwen.
In 1040 werd de eerste commerciële brouwerij opgezet in Duitsland, namelijk het Beierse Weihenstephaner. Deze brouwerij is onder andere bekend van de Weihenstephaner Hefeweissbier.
Vijf eeuwen later werd het bierbrouwproces zelfs wettelijk vastgelegd, namelijk het zogenaamde Reinheitsgebot. In 1516 werd bij wet bepaalt dat bij het brouwproces alleen gerst, hop, en zuiver water gebruikt mogen worden.
De ambacht van het bierbrouwen werd zo eeuwenlang voortgezet. Echter niet in elk land gold dit. In het begin van de 20e eeuw was het de Amerikaanse regering die bij Grondwet, de productie, het transport en de verkoop van alcohol (waaronder thuis gebrouwen bier) verbood. Niet veel later werd de grondwet op dit punt al aangepast, maar het thuisbrouwen bleef verboden. In het jaar 1979 kwam hier verandering in en werd het thuisbrouwen in 1979 weer legaal gemaakt in Amerika. Dit resulteerde in 2005 voor de oprichting van The American Brewers Association, een beweging die de brouwerswereld wat betreft ambachtelijk brouwen sterk heeft vernieuwd. Deze beweging nam het initiatief om de gelijksoortige regels van ambachtelijk brouwen te definiëren.
Wat is ambachtelijk brouwen?
Het brouwproces zelf gaat in de wereld op dezelfde manier. Het verschil tussen een brouwsel van bier van 1 hectoliter in een kleine brouwerij en een brouwsel van 300 hectoliter bij een biergigant heeft te maken met de brouwinstallaties en de perfecte balans van het bierbrouw proces. Maar uiteindelijk is het de kwaliteit van het bier de doorslaggevende factor. Het hangt voornamelijk af van de basis ingrediënten en de manier waarop die worden gebruikt in het bier.
Van een ambachtelijke brouwerij is er niet echt een vastgelegde definitie. De uitleg ervan maar ook de uitleg van een industriële brouwerij blijft lastig te omschrijven. In ons land is de term ‘ambachtelijk’ niet wettelijk beschermd, maar in Frankrijk juist wel. Namelijk die van een kleine onafhankelijke brouwerij die niet meer dan 200.000 hectoliter bier per jaar mag produceren. Daarnaast dient de brouwerij juridisch en economisch onafhankelijk te zijn en dienen zij over onafhankelijke installaties te beschikken.
Wat we al bij de geschiedenis van ambachtelijk bier beschreven, is dat er in 2005 de American Brewers Association in Amerika was opgericht. Dit collectief heeft het initiatief genomen tot gelijksoortige regels om de craft brewers of ‘ambachtelijke brouwers’ te definiëren. Daarmee zetten zij ze ook uitdrukkelijk op de kaart. Ook hebben zij een aantal niet-normatieve elementen toegevoegd:
- het gebruik van zoveel mogelijk traditionele basis ingrediënten;
- innovatie die de mogelijkheid biedt klassieke stijlen anders te benaderen en te vernieuwen;
- een grote investering in de gemeenschap.
Industrieel bier
Grote bierconcerns zijn ontstaan uit een lange reeks fusies van verschillende commerciële brouwerijen. Dat grote bierbrouwers interesse tonen voor kleine brouwerijen van speciaalbieren is niet echt verwonderlijk. De populariteit van speciaalbieren is de afgelopen jaren vooral in de Verenigde Staten explosief toegenomen en ook in Europa zijn speciaalbieren van kleinere brouwerijen steeds meer in trek. Ambachtelijke brouwerijen zijn namelijk met een heuse opmars bezig en die ontwikkelingen houden de grote bierconcerns dan ook goed in de gaten.
De reden dat kleine ambachtelijke bierbrouwerijen opgaan in een groot bierconcern heeft voornamelijk te maken met capaciteit, financiële situatie en meer bekendheid als merk genieten. Een groot bierconcern kan dat namelijk wel bieden.
In 2017 werd de wereldproductie gedomineerd door een drietal grote bierconcerns, namelijk:
- Ab Inbev;
- Heineken;
- Carlsberg.
Deze drie biergiganten samen herbergen al meer dan achthonderd biermerken op de markt. De afgelopen jaren zetten deze giganten zich voornamelijk in op microbrouwerijen en speciaalbieren. Daarmee creëren ze nieuwe markten en behouden ze hun afzetmarkt. De biermerken worden gekozen op basis van (economisch) marktonderzoek dat zich met doelgerichte en populaire reclamecampagnes richt op bepaalde bevolkingsgroepen, zoals jongeren en levensgenieters.
Ambacht vs industrieel
De laatste jaren slokken de grote bierconcerns als het ware de kleintjes op. Het onderscheid tussen ambachtelijke en innovatieve microbrouwerijen en de grote biergiganten wordt steeds vager. Een voorkeur voor ambachtelijk of industrieel bier is grotendeels in de handen van ons zelf. Als bierliefhebber kies je voor de biersoorten die zich profileren met hun smaak of uiterlijk.
Veel onafhankelijke (ambachtelijke) brouwerijen onderscheidden zich vooral door het hanteren van innovatieve methodieken. Zo brengen zij bijvoorbeeld een typisch seizoensbier uit in een beperkte serie. Denk bijvoorbeeld aan Barrel Aged Beers of experimenteren ze met technische gedurfde processen. Ook gaan veel kleinere brouwerijen zogenaamde ‘collaborations’’ aan met andere soortgelijke brouwerijen. Ze produceren dan gezamenlijk een uniek bier die met een bepaalde hoeveelheid beperkt beschikbaar is voor de liefhebber.
Al met al blijft de keuze voor een biermerk juist een kwestie van smaak!